“Het is wreed” X uit Syrië houdt nog net zijn tranen binnen. Toen ik hem in April vorig jaar sprak, zat hij eindelijk in Athene, na mishandeling in Turkije, teruggeslagen worden uit Bulgarije en twee pogingen om in Griekenland aan te komen. Hij zat eindelijk in de juiste procedure en met zeer grote kans op papieren. Maar nee, procedure fouten vertraagde het proces en nu is de besluitvorming over mensen uit Syrië stil gelegd.
Alle maatregelen die je leest zijn maatregelen die voor mensen verregaande consequenties hebben. Alle mensen uit Syrië die in de procedure zitten nu vast in dit land, zo ook op Lesbos. Daar mogen ze ook niet van het eiland af. Duitsland wil beginnen met terugsturen van doorgereisde Syriers die Griekenland als land van eerste aankomst hebben. En dan?
Het gaat om deze X en dat alleen reizende jongetje van 5, het gaat om gezinnen die al zoveel hebben meegemaakt. Een enkele zin “besluitvorming uitgesteld” zet het leven van mensen in de wachtstand in een situatie waarvan niemand weet hoe het gaat aflopen.
Ik was dit weekend in Athene, om wat partners te bezoeken en even weg te dromen bij al het moois dat ie stad te bieden heeft. “Hoe is het eigenlijk op Lesbos?” was een wederkerende vraag, en de voorganger van de Anglicaanse kerk waar ik gisteren even was neergestreken met Cees van de Ambassade, nodigde me onmiddellijk uit om een avond te komen vertellen. “We krijgen het eigenlijk allemaal niet meer zo mee”. De kampen op het vaste land liggen ook ver van de bewoonde wereld.
Ik stuurde een stuk naar Trouw. De reactie was dat het heel boeiend was maar ze vertelden wel genoeg over Griekenland.
En natuurlijk legt een slepend probleem het af tegen oorlogstaal en dreigementen. Alleen die taal geeft juist alle ammunitie, niet alleen om er niet meer over te vertellen, maar ook om de onzichtbaarheid ervan en van de consequenties te vergroten.
Iedere dag meer realiseer ik me hoeveel we niet weten. En hoe te weinig weten altijd leidt tot slechte plannen, wreed beleid, niet doorzien.
De Nederlandse wetsvoorstellen putten deels uit de Griekse procedures, want Griekenland is het testcase gebied. Maar er zijn in Griekenland ook een paar dingen beter dan in Nederland. Twee maanden na aankomst, of je nou papieren hebt gekregen om nog niet mogen mensen werken. In Nederland niet. In elk Europees land worden strenge maatregelen verzonnen, minister Faber stapelt ze op elkaar en bindt er een strik omheen. En wat de Raad van State ook zegt, het gaat ten onder in Trumpiaanse retoriek.
“Ik kom terug” zeg ik tegen X. Niet dat dat hem ook maar iets helpt overigens. Maar misschien helpt zijn verhaal bij begrijpen wat op het oog simpele maatregelen, doen met een mens. Een jongeman wiens ogen minder hoopvol staan dan 10 maanden terug. Maar die zich er doorheen slaat, omdat hij zich niet neer wil leggen bij een wreed systeem, waarin voor menselijkheid geen plaats is.